کد سرعت لاستیک؛ نشانه‌ای مهم برای ایمنی و عملکرد خودرو
اگر قصد تعویض لاستیک خودروی خود را دارید، بررسی دقیق مشخصات تایر یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام دهید. انتخاب صحیح تایر نه‌تنها بر عملکرد خودرو تأثیر می‌گذارد، بلکه نقش تعیین‌کننده‌ای در ایمنی رانندگی دارد. یکی از فاکتورهای کلیدی که هنگام خرید لاستیک باید به آن توجه کنید، کد سرعت یا شاخص سرعت تایر است.
این کد به‌صورت یک حرف (و گاهی همراه با عدد) بر روی دیواره جانبی تایر درج می‌شود و نشان می‌دهد که آن لاستیک تا چه حداکثر سرعتی می‌تواند عملکردی ایمن و پایدار ارائه دهد. در واقع، کد سرعت تضمین‌کننده‌ی کارایی لاستیک در سرعت‌های بالا است؛ موضوعی که برای حفظ ایمنی سرنشینان و سلامت خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای این اینکه بدانید شاخص سرعت یا کد سرعت لاستیک چقدر اهمیت دارد و اینکه چگونه باید آن را پیدا کنید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
شاخص سرعت یا کد سرعت لاستیک چیست؟
کد سرعت لاستیک یا همان شاخص سرعت (Speed Rating)، حداکثر سرعتی را نشان می‌دهد که تایر می‌تواند با ظرفیت کامل بارگذاری‌شده (مطابق با شاخص بار لاستیک) به‌صورت ایمن و پایدار طی کند. این دو شاخص—سرعت و بار—با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند و هنگام خرید لاستیک جدید باید به‌صورت همزمان در نظر گرفته شوند.
به‌عنوان مثال، اگر تایری دارای شاخص سرعت 200 کیلومتر بر ساعت و شاخص بار 600 کیلوگرم باشد، نمی‌توان آن را تحت بار 700 کیلوگرم با همان سرعت بالا استفاده کرد؛ چرا که این کار ایمنی خودرو را به خطر می‌اندازد و موجب کاهش عمر تایر و حتی ترکیدن آن می‌شود.
این شاخص‌ها معمولاً توسط خودروسازان و با توجه به پارامترهایی مانند وزن خودرو، توان خروجی موتور و حداکثر سرعت طراحی‌شده تعیین می‌شوند تا تایر انتخاب‌شده بهترین هماهنگی را با مشخصات فنی خودرو داشته باشد و عملکردی ایمن و قابل‌اعتماد ارائه دهد.
کد سرعت در لاستیک‌ها با عملکرد مختلف فصلی
در مورد لاستیکهای تابستانه یا تایرهایی با عملکرد بالا (High Performance)، همواره باید از تایرهایی استفاده شود که حداقل معادل شاخص سرعت توصیه‌شده‌ی کارخانه سازنده خودرو باشند. استفاده از لاستیک‌هایی با کد سرعت پایین‌تر ممکن است منجر به کاهش ایمنی، کنترل‌پذیری و حتی بروز حوادث شود.
اما در مورد لاستیکهای زمستانه، این قضیه کمی متفاوت است. بر اساس قوانین سازمان حمل‌ونقل اتحادیه اروپا (EU Transport Regulations)، تایرهای مخصوص زمستان می‌توانند کد سرعتی پایین‌تر از مقدار توصیه‌شده توسط خودروساز داشته باشند. با این حال، این سازمان تأکید دارد که شاخص سرعت لاستیکهای زمستانی نباید کمتر از 160 کیلومتر در ساعت (که معادل کد Q است) باشد.
اهمیت انتخاب صحیح کد سرعت لاستیک
اگر می‌خواهید لاستیکهای خودرویتان دوام بیشتری داشته باشند، دچار ترک‌خوردگی و پوسیدگی زودهنگام نشوند، و در عین حال از فرمان‌پذیری مناسب و سواری ایمن بهره‌مند شوید، لازم است کد سرعت تایر از مقدار توصیه‌شده توسط سازنده خودرو کمتر نباشد. استفاده از تایری با شاخص سرعت پایین‌تر از حد مجاز می‌تواند به کاهش عملکرد، افزایش احتمال آسیب به لاستیک و حتی خطرات ایمنی جدی منجر شود.
چگونه کد سرعت لاستیک را پیدا کنیم؟
سازندگان خودرو برای هر مدل از محصولات خود، شاخص سرعت مشخصی را بر اساس توان، وزن و حداکثر سرعت خودرو تعیین میکنند. این اطلاعات معمولاً در چند محل مختلف قابل مشاهده است:
کد سرعت معمولاً با یک حرف انگلیسی و در کنار مشخصات ابعاد لاستیک درج می‌شود. هنگام خرید لاستیک جدید، باید دقت کنید که این کد با آنچه سازنده خودرو توصیه کرده، تطابق کامل داشته باشد.
برای مثال به عبارت درج‌شده روی یک تایر مانند P205/55R16 82S توجه کنید:
در اینجا، حرف "S" در پایان، نشان‌دهنده کد سرعت است و مشخص می‌کند که این تایر برای حداکثر سرعت 180 کیلومتر بر ساعت طراحی شده است.
درجه‌بندی کد سرعت لاستیک‌ها؛ از L تا (Y)
کدهای سرعت تایر با حروف انگلیسی از L تا (Y) طبقه‌بندی می‌شوند و هر کدام نشان‌دهنده‌ی حداکثر سرعت مجاز برای آن لاستیک، بر حسب کیلومتر در ساعت هستند. این استاندارد معمولاً در اروپا کاربرد دارد و فاصله‌ی بین هر دو کد معمولاً در حدود 10 کیلومتر در ساعت است.
در این رده‌بندی، حروفی مانند V، Z، W، Y و (Y) مخصوص خودروهای اسپرت و سوپراسپرت هستند، در حالی که حرف H بیشتر در خودروهای سدان اسپرت یا کوپه استفاده می‌شود. حروف T و S معمولاً در خودروهای سدان شهری یا ون، R و Q در کامیون‌های سبک و خودروهای 4×4، و L نیز برای خودروهای آفرود یا وانت‌های کوچک کاربرد دارد.
جدول کدهای سرعت لاستیک برای انواع خودروها
| نوع خودرو |
سرعت مجاز (km/h) |
کد سرعت |
| خودروهای آفرود یا کامیون سبک |
120 |
L |
| لاستیک زاپاس (اضطراری) |
130 |
M |
| لاستیک زاپاس (اضطراری) |
140 |
N |
| لاستیک زمستانه 4×4 |
160 |
Q |
| کامیون سبک با بار سنگین |
170 |
R |
| خودروهای سدان / ون |
180 |
S |
| خودروهای سدان / ون |
190 |
T |
| خودروهای سدان یا کوپه |
200 |
U |
| خودروهای سدان اسپرت / کوپه |
210 |
H |
| خودروهای اسپرت |
240 |
V |
| خودروهای اسپرت (سرعت بالا) |
بالای 240 |
Z |
| خودروی سوپراسپرت |
270 |
W |
| خودروی سوپراسپرت |
300 |
Y |
| خودروی سوپراسپرت با توان ویژه |
بالای 300 |
(Y) |
معنی ZR روی لاستیک چیست؟
حرف Z به‌تنهایی نشان‌دهنده‌ی این است که لاستیک برای سرعت‌های بیش از 240 کیلومتر در ساعت طراحی شده است.
حروف ZR معمولاً به سه شکل روی دیواره تایر دیده می‌شود:
| حالت نوشتن سایز تایر |
توضیح |
| 205/55ZR16 |
تایری با سرعت مجاز بیش از 240 km/h، ولی باید به کد سرعت نهایی دقت شود. |
| 205/55ZR16 91Y |
تایری با شاخص سرعت Y، یعنی تا 300 km/h. ZR فقط نشان می‌دهد که تایر برای سرعت بالا طراحی شده است. |
| 205/55ZR16 (91Y) |
تایری با شاخص سرعت بیش از 300 km/h. استفاده از پرانتز نشان‌دهنده تایرهایی با عملکرد بسیار بالا است (مثلاً در خودروهای سوپر اسپرت). |
-
در گذشته که شاخص‌های سرعت مثل W، Y و غیره هنوز تعریف نشده بودند، فقط از Z برای تایرهای با سرعت بالا استفاده می‌شد.
-
امروزه تایرهایی که روی آن‌ها ZR نوشته شده، معمولاً در کنار آن حروف دقیق‌تری مانند W، Y یا (Y) دارند که باید به آن توجه شود تا سرعت نهایی قابل تحمل مشخص شود.
تایرهای با کد سرعت بالا برای چه خودروهایی مناسب هستند؟
لاستیک‌هایی با رینگ بزرگ‌تر معمولاً دارای شاخص سرعت بالاتری هستند، چرا که برای خودروهایی با عملکرد بالا طراحی شده‌اند. این تایرها قابلیت کنترل بهتر در سرعت‌های بالا، ترمزگیری مؤثر، چسبندگی بیشتر و فرمان‌پذیری دقیق‌تری را فراهم میکنند—ویژگی‌هایی که در خودروهای اسپرت و لوکس اهمیت زیادی دارد.
چرا شاخص سرعت لاستیک اهمیت دارد؟
هنگام رانندگی با سرعت بالا، چرخ‌ها با سرعت بیشتری می‌چرخند و در نتیجه لاستیک‌ها گرمای زیادی تولید میکنند. اگر تایر نتواند این گرما را به‌خوبی تحمل کند، دچار آسیب یا حتی ترکیدگی می‌شود. شاخص سرعت فقط نشان‌دهنده‌ی حداکثر سرعت قابل‌تحمل نیست، بلکه روی فاکتورهایی مثل:
نیز تأثیر مستقیم دارد. به همین دلیل لاستیک‌هایی با کدهای V، Z، W و Y، برای رانندگی تابستانه با عملکرد بالا بسیار مناسب هستند.
آیا کد سرعت بر کیفیت رانندگی تأثیر دارد؟
بله. هرچند کد سرعت بر اساس آزمایش‌های شبیه‌سازی‌شده در شرایط کنترل‌شده اندازه‌گیری می‌شود، اما در عمل، عواملی مانند:
تأثیر زیادی بر عملکرد واقعی تایر دارند. بنابراین حتی اگر تایری دارای کد سرعت بالا باشد، باز هم نباید با حداکثر سرعت آن رانندگی کرد، مخصوصاً در شرایطی که خودرو سنگین شده یا جاده لغزنده است. همیشه به یاد داشته باشید: کد سرعت، سقف توانایی لاستیک است نه توصیه برای رانندگی روزمره. برای ایمنی خود، سرنشینان و سلامت خودرویتان، سعی کنید در شرایط جوی نامساعد یا هنگام حمل بار، با سرعتی پایین‌تر از شاخص سرعت تایر حرکت کنید.
مزایا و معایب استفاده از لاستیک با شاخص سرعت بالا
شما می‌توانید به جای استفاده از تایر فابریک، از لاستیکی با شاخص سرعت بالاتر استفاده کنید، اما این انتخاب مزایا و معایبی دارد که باید پیش از تصمیم‌گیری به آن‌ها توجه کنید. جدول زیر، مقایسه‌ای روشن از مزایا و معایب لاستیکهای با کد سرعت بالا ارائه می‌دهد:
| معایب استفاده از لاستیک با کد سرعت بالا |
مزایای استفاده از لاستیک با کد سرعت بالا |
| قیمت بالاتر نسبت به تایرهای استاندارد |
افزایش پایداری خودرو در سرعت‌های بالا و بادهای شدید |
| کاهش راحتی سواری به دلیل سفت‌تر شدن تایر |
دقت بیشتر در فرمان‌پذیری و واکنش سریع‌تر خودرو |
| مقاومت غلطشی بیشتر و افزایش مصرف سوخت |
کنترل بهتر در رانندگی‌های اسپرت و پیچ‌های تند |
| تأثیر روی ویژگی‌های رانندگی خودرو |
ایمنی بالاتر در سرعت‌های بالا |
آیا استفاده از لاستیک با کد سرعت پایین‌تر مجاز است؟
خیر، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. استفاده از تایر با شاخص سرعت پایین‌تر از حد توصیه‌شده توسط سازنده خودرو می‌تواند عملکرد لاستیک را به‌شدت کاهش دهد و حتی خطرآفرین باشد. مهم‌ترین خطرات این انتخاب اشتباه شامل موارد زیر است:
⚠ خطرات استفاده از لاستیک با کد سرعت پایین:
-
کاهش پاسخ‌گویی خودرو به فرمان‌ها
-
احتمال ترکیدن تایر در سرعت بالا
-
ابطال گارانتی تایر توسط شرکت سازنده
پرسش‌های متداول درباره کد سرعت لاستیک
- آیا می‌توانم لاستیکی با کد سرعت بالاتر از تایر فابریک خودرو نصب کنم؟ بله، استفاده از لاستیکی با کد سرعت بالاتر مجاز است و حتی می‌تواند عملکرد خودرو را بهبود ببخشد، به‌ویژه در ترمزگیری، فرمان‌پذیری و رانندگی در سرعت‌های بالا. برندهایی مانند لاستیک میشلن، پیرلی و هانکوک انواعی از تایرهای با شاخص سرعت بالا را عرضه میکنند که مناسب خودروهای اسپرت و لوکس هستند.
- اگر لاستیکی با شاخص سرعت پایین‌تر نصب کنم چه مشکلی ایجاد می‌شود؟ نصب لاستیکی با کد سرعت پایین‌تر از حد توصیه‌شده توسط خودروساز خطرناک است. این کار می‌تواند منجر به فرسایش سریع‌تر لاستیک، کاهش کنترل خودرو و حتی ترکیدگی تایر در سرعت‌های بالا شود. شرکت‌های تولیدکننده معتبر مانند کومهو و نکسن نیز هشدار داده‌اند که استفاده از شاخص سرعت ناصحیح، گارانتی تایر را باطل می‌کند.
- آیا لاستیکهای زمستانه هم باید شاخص سرعت بالا داشته باشند؟ برای لاستیکهای زمستانه استثنائاتی وجود دارد. طبق مقررات اروپا، می‌توان از تایرهای زمستانی با کد سرعت کمتر از تایر فابریک استفاده کرد، البته تا حد مشخصی. برای مثال، تایرهایی با کد سرعت Q (تا 160 km/h) مجاز هستند، به‌ویژه در برندهایی مانند دانلوپ و میشلن که تایرهای زمستانی تخصصی تولید میکنند.
- چگونه کد سرعت تایر را پیدا کنیم؟ کد سرعت معمولاً به صورت یک حرف در انتهای مشخصات سایز لاستیک درج می‌شود؛ مثلاً در سایز 205/55R16 91V حرف "V" نشان‌دهنده شاخص سرعت است. برندهایی مانند پیرلی و هانکوک این اطلاعات را به‌وضوح روی دیواره تایر حک میکنند.
- آیا لاستیکهای با قطر بیشتر همیشه شاخص سرعت بالاتری دارند؟ در بسیاری از موارد بله. تایرهایی با قطر و پهنای بیشتر معمولاً برای خودروهای پرقدرت طراحی شده‌اند و شاخص سرعت بالاتری دارند. لاستیک‌هایی مانند کومهو ECSTA PS71 یا پیرلی P ZERO مثال‌هایی از این نوع تایرها هستند.
- آیا لاستیک با شاخص سرعت بالا باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود؟ بله، به‌طور معمول تایرهایی با شاخص سرعت بالا مقاومت غلطشی بیشتری دارند و ممکن است اندکی مصرف سوخت را افزایش دهند. با این حال، در برندهایی مثل نکسن و میشلن، مدل‌هایی طراحی شده‌اند که با حفظ شاخص سرعت بالا، مصرف سوخت را بهینه نگه می‌دارند.
- چه برندهایی تایرهایی با شاخص سرعت بالا ارائه می‌دهند؟ تقریباً تمام برندهای معتبر تایر، مدل‌هایی با شاخص سرعت بالا تولید میکنند، از جمله:
- میشلن Pilot Sport 5
- پیرلی P ZERO Nero GT
- هانکوک Ventus S1 Evo3
- کومهو Ecsta PS91
- نکسن N’Fera Sport
- دانلوپ Sport Maxx RT2
نتیجه‌گیری نهایی
هر عدد و حرفی که روی دیواره‌ی تایر نوشته شده، حاوی اطلاعات حیاتی درباره عملکرد و ایمنی آن است. هنگام خرید لاستیک، توجه به شاخص سرعت یکی از کلیدی‌ترین مواردی است که نباید نادیده گرفته شود.
انتخاب تایری با کد سرعت مناسب باعث می‌شود:
-
خودرو در سرعت‌های بالا پایداری و فرمان‌پذیری بهتری داشته باشد
-
ایمنی راننده و سرنشینان افزایش یابد
-
عمر مفید تایر بیشتر شود و از خطرات احتمالی ترکیدگی یا فرسایش زودرس جلوگیری گردد
همیشه کد سرعت تایر را مطابق با آنچه در دفترچه راهنمای خودرو یا برچسب داخل درب راننده آمده انتخاب کنید. اگر سوالی درباره‌ی انتخاب تایر مناسب خودروی خود دارید، خوشحال می‌شوم راهنماییتان کنم.